Standpunt casemanagement dementie

Een casemanager dementie is een vaste begeleider met een speciale opleiding die door verpleegkundigen of social workers gevolgd kan worden. De casemanager volgt mensen met dementie en hun naaste op de voet, kijkt met hen vooruit, biedt een luisterend oor, weet de weg in het woud van professionele instellingen en organisaties in de regio, bemiddelt bij het regelen van (vrijwillige) hulp en helpt bij het maken van lastige keuzes.

Daarnaast draagt de casemanager dementie bij aan kostenbesparing. Casemanagement dementie is dan ook de basisvoorwaarde voor goede dementiezorg en staat beschreven in de Zorgstandaard Dementie. Alle partijen in de dementiesector hebben met de Zorgstandaard Dementie ingestemd. 

Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat iedereen met dementie een casemanager dementie naast zich heeft staan. We hebben de hulp nodig van gemeenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Allemaal spelen ze een cruciale rol in de ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naaste. Daarom vragen we aandacht en actie van deze partijen.

Tussen casemanager Irene en Dick was direct een klik
Dick heeft sinds 2017 dementie en woont alleen thuis. Omdat hij recent verhuisd is en hij het niet fijn vindt om zijn naasten te belasten met “meneer Alzheimer”, biedt de casemanager dementie uitkomst. Tussen de casemanager dementie Irene en Dick was direct een klik. Irene benadrukt dat er bij alleenstaande mensen met dementie vaak andere behoeftes spelen. “Dit vraagt om een andere rol van de casemanager”, aldus Irene. “bij Dick is mijn belangrijkste taak om samen structuur te behouden.” Irene betekent veel voor Dick: “Ik had nooit gedacht dat dit bestond, maar nu zou ik niet meer weten hoe ik zonder kan. Irene is een anker voor mij en houvast om het overzicht te behouden.” Teamwork, benadrukken Dick en Irene. 

Casemanager Gerben brengt rust voor Jos en Joke
Ook mantelzorgers hebben baat bij een casemanager dementie. Jos en Joke bijvoorbeeld, hebben rust nodig. Joke: “Mijn man gaat langzaam achteruit. Ik kan soms wakker liggen over het moment dat Jos naar het verpleeghuis moet. Maar dan is er altijd casemanager Gerben, die rust brengt. Hij zoekt oplossingen, denkt mee en bepaalt met ons wat de stappen zijn.” Soms praat casemanager Gerben ook alleen met Joke. Gerben: “Gewoon even alles benoemen, praktische zaken op tafel leggen. Joke is de echte held. Haar kracht en optimisme zijn bewonderingswaardig.” Maar Joke kan het niet alleen. Met Gerben kan ze dit aan. 

Wil je meer ervaringsverhalen lezen van casemanagers? Laat je inspireren door het boekje Helden achter de voordeur.

In Nederland wonen ongeveer 205.500 mensen met dementie thuis, dat is 70% van de mensen met dementie (HHM rapport, 2021). Uit het onderzoek van Bureau HHM blijkt dat in 2018 slechts 31 tot 35% van de thuiswonende mensen met dementie gebruik maakte van casemanagement dementie. In 2020 nam dat percentage slechts met ongeveer 2% toe naar 33-41%. En dat terwijl uit onderzoek blijkt dat het voor mantelzorgers de belangrijkste vorm van ondersteuning is om het thuis langer vol te houden (Dementiemonitor 2020). Dat komt omdat casemanagement dementie ervoor zorgt dat er minder gedragsproblemen zijn bij de persoon met dementie laat zien dat gedragsproblemen verminderen. Voor mantelzorgers nam de depressie af (2) en steeg de kwaliteit van leven (1).

Dat er mensen geen gebruik maken van casemanagement dementie heeft uiteenlopende redenen. Het HHM rapport beschrijft dat een veel genoemde reden is dat de diagnose pas laat gesteld wordt en dat daardoor geen casemanager dementie in beeld is. Een andere reden is dat de persoon met dementie zelf niet bekend is bij de zorgaanbieder. Ook in het verwijzen naar de casemanager dementie vanuit de huisarts of POH’er kan verbeterd worden, 30% is niet door de huisarts of POH’er gewezen op het recht op casemanagement dementie (Dementiemonitor 2020).

Een andere belangrijke reden dat veel mensen met dementie geen casemanager hebben, is dat er te weinig casemanagers zijn. Er staan veel vacatures open en bestaande casemanagers hebben vaak te veel mensen met dementie als cliënt. Er staan zeker 1.136 mensen met dementie op de wachtlijst voor een casemanager dementie en de gemiddelde wachttijd is 33 dagen. Deze kan zelfs oplopen tot 6 weken! Hierdoor stagneert de hulp en stijgt de druk op de caseload van casemanagers dementie.

De reden voor de openstaande vacatures is dat er in het algemeen een tekort is aan verpleegkundigen niveau 5 (HHM rapport, 2021). Daarnaast wordt casemanagement dementie vaak naast de gebruikelijke taken als wijkverpleegkundige gedaan, in plaats van dat het een specialistisch profiel heeft. Het inzicht in het gebruik van en wachtlijsten voor casemanagement dementie wordt binnenkort beter inzichtelijk. Er komt namelijk een NZa Regeling ‘Transparantie zorgaanbieders casemanagement dementie’ waarmee er inzicht komt in het gebruik en de wachtlijsten van casemanagement dementie.

Uit een berekening van Geriant en COMPAS-studie blijkt dat de kosten voor een landelijke dekking €117 miljoen bedragen, waarvan een deel al gecontracteerd is. Doordat het geld al gecontracteerd is, kan deze investering gemaakt worden. Zeker als we weten dat de kostenbesparing per cliënt bij de inzet van hoogwaardig casemanagement dementie € 16.000 per jaar is. Eén casemanager dementie heeft gemiddeld 50 cliënten. Per casemanager dementie komt dit uit op €800.000. Onderzoekers lieten zien dat er een afname was van de totale zorgkosten met een verschuiving van meer extramurale en minder intramurale kosten. Hier voegt Robert Huijsman aan toe dat hoe hechter de banden met het dementienetwerk zijn, hoe beter de uitkomsten van casemanagement dementie (Generalistisch én specialistisch casemanagement in de dementiezorg, 2017).

1. Reilly S, e.a. 2015, Case management approaches to home support for people with dementia. The Cochrane Collaboration. doi: 10.1002/14651858.CD008345.pub2.
2. Khanassov V, Vedel I, 2016, Family physician-case manager collaboration and needs of patients with dementia and their caregivers: a systematic mixed studies review. Annals of Family Medicine 14(2): 166-177. 

3. Heide, I., Veer, A. D., Buuse, S., & Francke, A. (2020). Dementiemonitor Mantelzorg 2020. Mantelzorgers over belasting, ondersteuning, zorg en de impact van mantelzorg op hun leven. www.dementiemonitor.nl

4. HHM rapport 2021:https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2021/01/11/gebruik-casemanagement-dementie-in-2020

Wil je meer weten over ons standpunt over casemanagement dementie, neem dan contact met ons op.

Telefoon: (033) 303 2547 
E-mail: [email protected]