Delier en dementie
Een delier is een acute verwardheid en heeft een lichamelijke oorzaak. Het ontstaat door medicatie, uitdroging, ziekte of een infectie. Meestal zijn er meerdere oorzaken tegelijk. Een hoge leeftijd, gebruik van veel verschillende medicijnen, ziekten en ook de dementie zelf verhogen de kans op een delier.
Delier na ziekenhuisopname
Ouderen op de intensive care lopen een groot risico om een delier, ofwel acute verwardheid, te krijgen. Dat kan leiden tot verschijnselen van dementie of deze verergeren. Verpleegkundigen en familieleden kunnen helpen om de kans op een delier te verkleinen. Een opname op de Intensive Care (IC) is voor patiënten en hun naasten een stressvolle periode. Hoe langer iemand op de IC verblijft, hoe groter de kans is op complicaties, zoals infecties. Bij ouderen neemt ook het risico toe op een delier tijdens of na de opname.
Delier niet altijd herkend
Een delier kenmerkt zich door acute verwardheid die gepaard kan gaan met angst, hallucinaties en onrust. Amerikaanse onderzoekers kwamen erachter dat een delier voorkomt bij bijna 70% van de ouderen op de IC, terwijl de diagnose lang niet altijd gesteld wordt. Dat zou zelfs bij de helft van mensen met een delier het geval zijn.
Verschil tussen delier en dementie
Symptomen van delier en dementie kunnen op elkaar lijken. Het grote verschil met dementie is dat dementie langzaam verergert, terwijl delier een acute situatie is die enkele uren tot dagen duurt. Onderstaande figuur geeft de verschillen weer. In de maanden na een delier krijgt ongeveer een kwart van de ouderen te maken met symptomen van de ziekte van Alzheimer.
| Kenmerken | Delier | Dementie |
| Begin/Duur | Plotseling/uren tot dagen | Geleidelijk/maanden tot jaren |
| Gemoed | Normaal tot angstig | Normaal, vaak onverschillig |
| Alertheid | Wisselt sterk | Meestal alert |
| Aandacht | Verminderd | Wisselend goed/verminderd |
| Verstand | Vaak wisselend | Soms wisselend |
| Geheugen | Verminderd (plotseling) | Verminderd |
| Beweging | Snel, onwillekeurig zenuwtrekken | Soms veel trillen |
| Oriëntatie | Verminderd | Verminderd |
| Psychotische kenmerken | Zien en voelen van hallucinaties/ verkeerd opvatten wat men ziet | Soms zien van hallucinaties/ vaak achterdochtig |
| Slaap | Meestal verstoord | Meestal normaal |
| Spraak | 'Praten met consumptie'/ verminderde beweging kaakspieren | Moeilijk op woorden komen/ verminderd praten, lezen, schrijven |
| Denkproces | Chaotisch | Verarmd |
Gevolgen van een delier bij dementie
Tijdens een verblijf op de IC ontwikkeld meer dan de helft van de mensen die al dementie had een delier. Gemiddeld moeten zij daardoor vier dagen langer in het ziekenhuis blijven en duurt het herstel thuis ook langer. Het komt vaak voor dat uitdroging de oorzaak is van een delier, terwijl dit eenvoudig in de gaten kan worden gehouden. Door een delier gaan mensen met dementie vaak harder achteruit. Goede training van verpleegkundigen om de signalen van een delier te herkennen, is daarom belangrijk.
Wat kunt u doen?
U kunt als familie van een oudere op de IC helpen de kans op een delier te verkleinen.
- Vraag geregeld naar datum en tijd
- Houd de gordijnen overdag open en dim 's avonds het licht
- Neem bril of gehoorapparaat van huis mee
- Breng iets van huis mee dat rust geeft
Tips voor het personeel van de IC:
- Zorg voor muziek op de achtergrond, bijvoorbeeld nummers die herinneren aan vroeger
- Geef een welkomspakketje met eenvoudige activiteiten die de hersenen actief houden. Deze activiteiten kunt u samen doen.
- Maak een kar met materialen om alleen of samen te gebruiken. In de kar kunnen eenvoudige boeken, puzzels, papier en kleurpotloden, en bordspellen liggen.