Desoriëntatie en dementie
Als iemand zich vaak vergist in de tijd, of niet meer weet waar hij of zij is, noemen we dat desoriëntatie. Desoriëntatie kan een teken zijn dat iemand dementie heeft. Op deze pagina lees je hoe je het kunt herkennen en wat je kunt doen als dit herkent of denkt dat een ander dit probleem heeft.
Verloop van desoriëntatie en dementie
Desoriëntatie ontwikkelt zich langzaam en wordt steeds erger:
- In het begin gaat het om kleine dingen die niet zo belangrijk zijn voor het dagelijks leven. Iemand vergist zich een uurtje in de tijd. Herkent een plein niet in een stad waar diegene niet heel vaak komt. Of herkent verre kennissen of bekende Nederlanders niet meer.
- Geleidelijk raakt met desoriëntatie door dementie ook in de war met morgen of middag. Of herkent de eigen buurt niet meer en raakt de weg naar winkels en bekende plaatsen kwijt. En herkent mensen niet die hij of zij vaker ziet, zoals buren, vrienden en hulpverleners.
- Als de desoriëntatie nog erger wordt weet iemand niet meer of het dag of nacht is, herkent directe familie niet meer en raakt de weg in huis kwijt.
Hoe herken je desoriëntatie bij dementie?
Desoriëntatie betekent dus dat je verward bent over de tijd en plaats. Mensen met dementie hebben steeds minder besef van het tijdstip. En raken steeds vaker de weg kwijt. Soms vergeten ze helemaal waar ze zijn en hoe ze daar zijn gekomen. Dit is makkelijk te herkennen. Maar let goed op of het probleem tijdelijk is of blijvend.
Verminderd gevoel voor tijdstip en tijdsduur
Desoriëntatie bij dementie begint met vergissingen in de tijd. Iemand raakt de draad kwijt. Is het ochtend of middag? Welke dag is het? Is het zomer, lente of winter? Het kan zelfs gebeuren dat iemand midden in de nacht probeert om boodschappen te gaan doen. Klokkijken gaat vaak nog wel. Maar begrijpen wat het tijdstip betekent en hoelang iets nog duurt, dat is vaak lastiger.
Verdwalen
Een ander teken van desoriëntatie is dat iemand sneller de weg kwijt raakt. Straten en gebouwen worden niet meer goed herkend. Iemand verdwaalt bijvoorbeeld onderweg naar de supermarkt, terwijl de route bekend is. Of iemand raakt helemaal de kluts kwijt als er iets verandert in een bekende route, zoals een (tijdelijke) wegafsluiting. Nieuwe routes aanleren en plaatsen onthouden lukt iemand met dementie niet goed.
Wanneer schakel je de huisarts in?
Wanneer schakel je hulp in als je denkt dat jijzelf last hebt van desoriëntatie door dementie? Of als je vermoedt dat iemand anders er last van heeft? De stap naar de huisarts kan lastig zijn. Iedereen vergist zich wel eens in de dag, toch? Bij iemand met dementie kun je een combinatie van symptomen herkennen. Bijvoorbeeld moeite met taal en spraak (afasie), geheugenverlies of veranderingen in gedrag. Zijn er meer van deze dingen merkbaar? Dan is het verstandig om de huisarts te bezoeken. Die doet onderzoek en bekijkt de klachten.