Is dementie erfelijk?

In het algemeen is dementie niet erfelijk. Het komt wel heel vaak voor: één op de vijf mensen krijgt het. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je het krijgt. Wanneer meerdere mensen in een familie dementie hebben, kan het lijken alsof het erfelijk is. Dit is vaak niet het geval. Maar genen kunnen wel een rol spelen bij het ontstaan van dementie. Enkele feiten: 

1. Bepaalde vormen van dementie zijn vaker erfelijk dan andere. Zo is frontotemporale dementie vaker erfelijk dan bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. 
2. Ook hangt het ervan af of meerdere mensen in de familie ook dementie hebben gekregen. Bij erfelijke vormen van dementie zie je dat het in elke generatie terugkomt.
3. De leeftijd waarop iemand dementie kreeg, speelt ook mee. Hoe jonger iemand dementie krijgt, hoe groter de kans dat het om een erfelijke soort gaat. Met jong bedoelen we hier een leeftijd tussen de 40 en 65 jaar. Maar ook bij families waarbij meerdere mensen op jonge leeftijd dementie hebben gekregen, lukt het niet altijd om de genetische oorzaak vast te stellen.

De ziekte van Alzheimer is meestal niet erfelijk. Door toeval kunnen meerdere mensen uit dezelfde familie de ziekte van Alzheimer krijgen.

Krijgt een familielid voor het 65e levensjaar alzheimer, dan is de kans groter dat erfelijkheid een rol speelt. Erfelijkheid betekent dat de ziekte komt door een fout in een gen en dat deze van ouders op kind kan worden doorgegeven.. Dat betekent dat iemand met deze mutatie een zeer hoge kans heeft om op jonge leeftijd dementie te krijgen. Als één van je ouders deze zeldzame vorm van alzheimer heeft, is de kans 50% dat je het ‘zieke gen’ erft.

Risicogenen alzheimer

Hoewel alzheimer meestal niet erfelijk is, zijn er wel een aantal genen die de kans op dementie iets verhogen of verlagen. Onderzoekers hebben zo'n 75 genen ontdekt die het risico op alzheimer beïnvloeden. ApoE4 is een relatief veelvoorkomend gen dat het risico op alzheimer verhoogt. Heb je een vader, moeder, broer of zus die na het 65e levensjaar de ziekte van Alzheimer kreeg? Dan heb je een iets grotere kans om zelf alzheimer te krijgen door deze risicogenen. De kans neemt maar een paar procenten toe. Het is veel waarschijnlijker dat je de ziekte niet krijgt.

Lewy body dementie is zelden erfelijk. Lewy body dementie ontstaat door ophopingen van Lewy bodies in de zenuwcellen van de hersenen. Die ophopingen maken de zenuwcellen kapot. 

Vasculaire dementie is meestal niet erfelijk. Maar de oorzaken van vasculaire dementie, namelijk hart- en vaatziektes of beroertes, kunnen wel erfelijk zijn.  

Frontotemporale dementie is in 25 tot 40 procent van de gevallen erfelijk. Deze erfelijke vormen worden veroorzaakt door een afwijkend gen. Hierdoor ontstaan ophopingen van het tau-eiwit. Die ophopingen beschadigen uiteindelijk de zenuwcellen. 

Als de dementie al voor het 65e levensjaar ontstaat, is er meer kans dat erfelijkheid een rol speelt. Bij enkele families in Nederland is sprake van een vorm van dementie die direct overerfbaar is. Een afwijkend gen veroorzaakt de dementie. De dragers van dit gen krijgen al op jonge leeftijd dementie. Vaak al voor het 50e levensjaar.

Erfelijkheidsonderzoek wordt in Nederland alleen gedaan als meerdere mensen in de familie op relatief jonge leeftijd (jonger dan 65 jaar) dementie hebben gekregen. Anders is er zeer waarschijnlijk geen sprake van een erfelijke vorm. Is er bij de persoon met dementie een erfelijke afwijking gevonden? Dan kunnen eerstegraads familieleden getest worden.

1 op de 5 mensen krijgt dementie. Alleen door méér onderzoek kunnen we dementie stoppen. Help mee voor een toekomst zonder dementie en ontvang als dank het Vergeet-mij-niet-speldje. ♥