Problemen met de bloedvaten en bloed-hersenbarrière

Door ons brein lopen allerlei aders, slagaders en hele kleine bloedvaten. Toch komt er geen druppel bloed in onze hersencellen terecht. Dat komt door de bloed-hersenbarrière: een grens tussen bloedvaten en de hersencellen. 

De bloed-hersenbarrière bestaat uit een netwerk van speciale cellen rond de bloedvaten. Dit netwerk beschermt de hersencellen tegen allerlei schadelijke stoffen, zoals bacteriën en afvalstoffen. Als die in het bloed aanwezig zijn komen die de hersenen niet in. Zuurstof en andere voedingstoffen die in het bloed zitten worden wel doorgelaten door de bloed-hersenbarrière. Die zijn belangrijk voor de gezondheid van de hersenen. Andersom laat de bloed-hersenbarrière afvalstoffen uit het brein wel door naar de bloedvaten. Zo blijft het brein opgeruimd. 

Bij mensen met alzheimer werkt de bloed-hersenbarrière waarschijnlijk minder goed. Afvalstoffen en andere stoffen die schadelijk zijn voor het brein worden dan minder goed afgevoerd, waaronder amyloïde. Zo ontstaan er giftige ophoping van dit eiwit in de hersenen. Andersom kan de bloed-hersenbarrière ook gaan lekken waardoor giftige stoffen makkelijker in het brein terecht komen en daar schade aan richten.

Uit onderzoeken weten we dat mensen met hart- en vaatziekten vaker alzheimer krijgen. We weten ook dat een hoog cholesterol, een hoge bloeddruk , overgewicht en suikerziekte de kans op dementie verhogen. Deze aandoeningen en risicofactoren kunnen ervoor zorgen dat de bloed-hersenbarrière minder goed gaat werken.
Deze aandoeningen en risicofactoren zorgen ook dat de doorbloeding in het lichaam minder goed gaat. Zo komen er ook minder bloed en voedingsstoffen bij de hersenen. Hierdoor raken verschillende processen in het brein verstoord. Mogelijk draagt dit bij aan de schadelijke eiwitophopingen, een tekort aan boodschapperstoffen en ontstekingen in de hersenen. Zo kunnen problemen met de bloedvaten en de bloed-hersenbarrière een hele keten aan problemen veroorzaken die allemaal een rol spelen in het ontstaan van alzheimer.
 

Er bestaan geen testen die meten of je bloed-hersenbarrière goed werkt. Je weet soms al wel of je problemen met je bloedvaten hebt. Een hoge bloeddruk, overgewicht, suikerziekte en een hoog cholesterolgehalte kunnen wijzen op problemen met de bloedvaten. Om erachter te komen of je bloeddruk te hoog is, kun je zelf je bloeddruk meten. Een hoge bloeddruk merk je meestal niet zelf op. De Hartstichting adviseert welke bloeddrukmeters betrouwbaar zijn. Ze adviseren ook om regelmatig je bloeddruk te controleren vanaf je 40ste. Als je je zorgen maakt of klachten hebt kun je ook een afspraak met de huisarts maken. Klachten die bij een ernstig verhoogde bloeddruk horen zijn: hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, kortademigheid en rusteloosheid. 

Ook van een hoog cholesterol hoef je niets te voelen. Het is daarom belangrijk je cholesterol te laten meten. Dat kan via de huisarts. Vanaf je 40ste stijgt het risico op een verhoogde waarde. De Hartstichting adviseert om je cholesterol vanaf die leeftijd te laten meten.

Een hoge bloeddruk, overgewicht, suikerziekte en een hoog cholesterolgehalte verhogen allemaal het risico op dementie. Je kunt deze problemen niet altijd voorkomen. Gezond eten en regelmatig bewegen verminderen wel het risico op deze problemen en daarom ook het risico op dementie. Ook als er al problemen zijn is het belangrijk om gezond te leven. En om regelmatig je bloeddruk en cholesterolgehalte te laten meten.

Er bestaan geen medicijnen die alle problemen met de bloedvaten en bloed-hersenbarrière direct kunnen oplossen. Wel zijn er medicijnen voor een hoge bloeddruk, suikerziekte en een hoog cholesterol. Ook ontwikkelen onderzoekers medicijnen die problemen met de bloedvaten en bloed-hersenbarrière kunnen verhelpen.

Nee, niet iedereen met problemen met de bloedvaten krijgt alzheimer. Wel kunnen deze problemen als ze lang duren de ziekte verergeren en versnellen. Er is nog meer onderzoek nodig om te begrijpen hoe precies. Het kan ook dat sommige problemen met de bloedvaten ontstaan doordat er al andere problemen zijn die met alzheimer te maken hebben.