Advies doelgroepenparticipatie in onderzoek

Het betrekken van de doelgroep(en) heeft niet bij elk type onderzoek toegevoegde waarde. Wij adviseren doelgroepenparticipatie als de doelgroep studiedeelnemer en/of eindgebruiker is van het project. In dat geval kun je de doelgroep(en) namelijk op voldoende onderwerpen betrekken.  

Het gaat hierbij om de mensen voor wie je onderzoek uiteindelijk bedoeld is: de mensen met dementie en/of hun mantelzorgers. Ook zorgprofessionals zijn een belangrijke doelgroep, omdat zij vaak met de onderzoeksresultaten moeten werken. Zorgprofessionals zijn een onmisbare schakel tussen de onderzoeksresultaten en mensen met dementie en mantelzorgers. Andere doelgroepen kunnen voor jouw onderzoek ook een belangrijke rol spelen, denk bijvoorbeeld aan vrijwilligers. Zorg dat je die ook betrekt bij je onderzoek. 

Uiteindelijk zijn het de mensen met dementie en mantelzorgers voor wie je je onderzoek doet. Zij en de zorgprofessionals, die vaak met de resultaten aan de slag moeten, kunnen je helpen je project te verbeteren op drie belangrijke punten: de relevantie, de toepasbaarheid en de haalbaarheid van je project. Zo maximaliseer je de impact van je onderzoek op het leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers.  

Er zijn dus drie redenen om de doelgroep te betrekken. Als je wilt weten welke onderwerpen je moet bespreken, dan moet je jezelf afvragen: ‘Op welke onderwerpen heeft het maken van keuzes invloed op de relevantie, toepasbaarheid en haalbaarheid?’  

Bij relevantie kun je bijvoorbeeld denken aan de aanleiding/het probleem, de onderzoeksvraag, de uitkomstmaten en (indien al bekend) de oplossing. Keuzes op die onderwerpen hebben effect op de relevantie. Bij de toepasbaarheid gaat het om de praktijktoepassing (en de kosten, de belasting en risico’s daarvan). De keuze voor een bepaalde vorm van toepassing heeft effect op de toepasbaarheid. En bij haalbaarheid gaat het om de aanpak van het onderzoeksproject en de methode van het onderzoek. Keuzes op die gebieden hebben effect op de haalbaarheid van je project.  

Zorg ervoor dat je relevantievragen voorlegt aan de uiteindelijke doelgroep (vaak mensen met dementie/ en of mantelzorgers). Toepasbaarheidsvragen stel je in ieder geval aan de eindgebruikers. En haalbaarheidsvragen in ieder geval aan de mensen die (potentiële) studiedeelnemers zijn. 

Vaak maak je tijdens de opzet van je project keuzes over de drie punten: relevantie, toepasbaarheid en haalbaarheid. Toets daarom die punten tijdens de opzet van het project. Het kan voorkomen dat keuzes die de relevantie, toepasbaarheid en haalbaarheid beïnvloeden, pas tijdens de uitvoer van het project gemaakt worden. Je kan dan vooraf in gesprek gaan over randvoorwaarden (op gebied van de kosten, de belasting voor de gebruikers en de risico’s). Ook kan het zijn dat je al begonnen bent met je project. Hoe kan je de doelgroep dan nog betrekken? Waarschijnlijk worden er ook dan nog voldoende keuzes gemaakt die de relevantie, toepasbaarheid en haalbaarheid beïnvloeden. Neem de doelgroep(en) dan in ieder geval op die punten nog mee. 

Er zijn heel veel verschillende werkvormen voor doelgroepenparticipatie. Er is ook geen goede of foute werkvorm. Op de website van het Participatiekompas kun je je laten inspireren door voorbeelden via de Kickstarter of de Kennisbank.  

Onze ervaring leert ons dat het goed is om relevantievragen zo breed mogelijk te toetsen. Bijvoorbeeld via een (digitale) vragenlijst of via focusgroep(en). Voor toepasbaarheids- en haalbaarheidsvragen is het handig om in gesprek te gaan met een aantal mensen van de doelgroep(en). Zo kan bijvoorbeeld via een focusgroep gezocht worden naar optimalisatie van toepasbaarheid en haalbaarheid.  

Daarnaast is het ook heel goed om vertegenwoordigers van de doelgroep(en), studiedeelnemers, eindgebruikers én stakeholders in de projectgroep op te nemen. We hebben het over vertegenwoordigers, omdat het handig is als deze mensen in contact staan met de doelgroep. Zo kunnen zij namens de doelgroep meedenken over de ‘kleinere keuzes’ die de relevantie, haalbaarheid en toepasbaarheid beïnvloeden. Het gaat hier bijvoorbeeld om het toetsen van begrijpelijkheid van informatiemateriaal voor deelnemers, oproepen voor werving, vragenlijsten, het vaststellen van mogelijke wervingskanalen, het meedenken over interpretatie van resultaten, wegen van disseminatie, communicatie en implementatie van resultaten.   

De allerbeste manier van werven is altijd via je eigen netwerk of die van collega’s. De vraag is dus: kennen jullie zelf mensen of mensen die op hun beurt mensen kennen met de juiste achtergrond? In ons artikel ‘waar kun je ervaringsdeskundigen vinden’ vind je meer tips. 

Lees meer over in gesprek met mensen met dementie en in gesprek met mantelzorgers. Met vragen kun je contact met ons opnemen via [email protected] of via 033- 303 2581.