Meer radioactieve straling door eten zak chips dan door wonen bij kerncentrale?

Het klinkt eng; radioactieve straling binnenkrijgen terwijl je chips eet. Maar in werkelijkheid is die straling helemaal natuurlijk. Zo komt er radioactieve straling uit de ruimte en ook de stenen en rotsen op aarde zijn een beetje radioactief. Die radioactieve deeltjes komen ook in de lucht, het water en de grond terecht. Daardoor is ook al het voedsel dat we eten van nature een beetje radioactief. Dat kan helemaal geen kwaad.

Zo’n 15 tot 25% van onze jaarlijkse blootstelling aan straling komt zelfs van ons voedsel. Dat berekende het RIVM vorig jaar. Een kerncentrale zendt nauwelijks radioactiviteit uit. Minder dan 0,1% van onze totale blootstelling aan radioactieve straling komt van kerncentrales. Als je vaak chips eet, krijg je dus meer straling binnen dan van een eventueel naburige kerncentrale. Chips is echter niet gezond, het bevat veel vet en zout. Dit kan je sneller ziek maken. Gezond eten voorkomt juist ziekten, waaronder dementie. 

Als voeding maar 25% van de straling verklaart, waar komt de rest dan vandaan? Die komt van straling uit de ruimte, maar vooral van bouwmateriaal. Veel bouwmateriaal wordt uit de bodem gewonnen en is daardoor een beetje radioactief. Het radioactieve elementen radon is hier hoofdzakelijk voor verantwoordelijk. Het RIVM geeft aan dat dit element het risico op longkanker kan vergroten. Vooral bij mensen die hier door roken al gevoeliger zijn.

Er is heel weinig onderzoek gedaan naar radioactiviteit en dementie. Op zich is dat niet vreemd. Omdat straling van nature voorkomt, kun je het eigenlijk ook nauwelijks vermijden. Eén Amerikaanse studie uit 2017 keek echter naar het overlijden aan dementie in de verschillende staten van de Verenigde Staten. Dit is interessant omdat de bodem, en daarmee de hoeveelheid radon, per staat erg verschilt. In Florida is die straling laag, ongeveer vergelijkbaar met Nederland. In Zuid-Dakota is die blootstelling aan straling maar liefst vijf keer zo hoog. De onderzoekers zagen wat meer gevallen van dementie in Zuid-Dakota. Maar de staten zijn ook in andere opzichten heel verschillend, waardoor het moeilijk is om harde conclusies te trekken. Zo kwam dementie ook veel meer voor in een andere staat met juist een vergelijkbare hoeveelheid straling in de bodem.

De kleine hoeveelheid radioactiviteit in Nederland heeft waarschijnlijk geen invloed op ons risico op dementie. Toch is het verstandig om de maatregelen te nemen om de blootstelling aan radioactiviteit uit bouwmateriaal laag te houden. Dat kan door goed te ventileren. Dat werkt goed tegen de radondeeltjes in de lucht, maar is om andere redenen goed voor het binnenklimaat. Zo vermindert ventileren ook de hoeveelheid vocht, rook, kookluchtjes en allergie-opwekkende stoffen in huis.