Coronatips van migranten

In de Nederlandse situatie zijn er al vaak verschillen van mening over de ernst van de dementie en over de beste zorg. Maar bij mensen met een migratieachtergrond kan dat nog een stukje heftiger zijn. Smits: “Veel mensen denken bij Turkse en Marrokaanse gezinnen aan grote en hechte families die elkaar altijd steunen. Ik sprak echter met een Marrokaanse vrouw. Ze had tien jaar lang samen met haar zus mantelzorg verleend aan haar moeder. Toen de zus door de coronamaatregelen niet meer kon helpen, leverde dat natuurlijk extra werk en stress op. Maar die Corona-stress kon ze niet echt met haar zus delen, omdat ze eigenlijk  nooit lief en leed met elkaar bespraken. En haar broers ‘deden sowieso niets'”

• “Alle mensen, ook mensen met een migratieachtergrond verschillen van elkaar. Niet bij iedereen vangt de gemeenschap of de familie het wel op. Blijf de vraag stellen hoe het gaat en hoe mensen de zorg organiseren.”
• “Iemands geloof, maar ook plichtsbesef of gewoonte kunnen ervoor zorgen dat iemand steeds meer zorg op zich neemt en steeds meer alleen komt te staan. Door te vragen naar iemands redenen om zorg te geven, maar ook door een klankbord te zijn, kun je dit voorkomen.”
• “Iedere crisis, maar zeker ook de coronacrisis kan een ijkmoment zijn. Een moment om eens stil te staat bij wat je doet en hoe je het wilt. Zo kan het een goede aanleiding zijn om met je familie eens om tafel te gaan zitten en de rollen te bespreken. Wat kan en wil je? En wat kunnen de andere familieleden? Als familielid, vrijwilliger of professional kun je, vanuit oprechte belangstelling, vragen naar veranderingen in de mantelzorg door corona. Door zulke open vragen kunnen mantelzorgers aan het denken gezet worden.”

Communicatie staat centraal in de samenwerking. De communicatie met zorgprofessionals loopt niet altijd even goed. Het wordt extra kwetsbaar als je weet dat verzorgenden de taal of gebruiken van je naaste niet begrijpen. Smits: “De cultuur is natuurlijk heel bepalend voor iemands beleefwereld. Het geeft onrust als gebruiken worden genegeerd. Ik zag bijvoorbeeld een dochter die zich jarenlang had ingezet voor verpleeghuiszorg met aandacht voor de cultuur van haar vader. Ze zag na de lockdown haar vader helemaal onrustig worden, maar mocht niet meer naar binnen. Met haar aanweigheid verdween ook de aandacht voor haar vaders cultuur. Ze hoorde dat zorgverleners hun schoenen niet uittrokken en dat ze te snel spraken voor de vader die niet goed Nederlands praat.”

• “Voor op de persoon afgestemde zorg is betrokkenheid van de mantelzorgers essentieel! Zeker wanneer iemand uit een andere cultuur komt. Ik zou professionals dan ook willen oproepen om de mantelzorger als co-zorgverlener te zien en ook zo te waarderen. Het is zo belangrijk om deze mantelzorgers bij de zorg te blijven betrekken. Bel ze, zet videoverbindingen op, geef hen beschermende kleding. Maar laat een lockdown geen excuus zijn om van het verpleeghuis een ondoordringbaar fort te maken, Daarmee doe je iedereen tekort.”
• “Het is natuurlijk extra lastig om te wennen aan een Nederlands verpleeghuis als je uit een andere cultuur komt. Andersom geldt dat natuurlijk ook. Het personeel heeft geen onwil, maar kent de gebruiken gewoon niet. De mantelzorgers die ik sprak die hier succesvol mee omgingen hadden het vermogen om steeds positief mee te denken en mee te doen. Dat is echt zwaar en je moet er de energie voor hebben. Zo kookte de man van een Indonesische vrouw af en toe nasi voor de hele afdeling. Een Turkse vrouw deed hetzelfde tijdens het suikerfeest en gaf iedereen dan wat lekkers. Een Marrokaanse vrouw nam het bedritueel voor haar tante weer over in het verpleeghuis. Met de juiste muziek en persoonlijke rituelen verdween de onrust. Het was natuurlijk heel fijn dat zoiets weer kon na de lockdown. Succesvol communiceren met zorgprofessionals vraagt kortom om veel positieve inzet, samen kijken wat er wel kan en hoe. En samen tot de beste oplossing komen. Bedenk dat het de zorgprofessional ook enorme voldoening geeft om te zien dat het goed gaat met de mensen met dementie en natuurlijk hun naasten.”
• “In de loop van de tijd ontstaat vaak een ‘supermantelzorger’. Iemand die alles doet. De zorg, het contact met zorgprofessionals enzovoorts. Zo zag ik twee broers die op afstand leven. De een regelde veel directe zorg voor hun vader in het verpleeghuis en de ander deed op afstand de administratie en dergelijke klussen. Door de corona ontstond een situatie die vroeg om verandering en meer overleg. De broers stemden dat heel goed en vaak met elkaar af. De broer-op afstand was altijd alert op de belasting van zijn broer. Daardoor raakte de belangrijkste mantelzorger niet overbelast en verbeterde de band tussen de broers. Dus, ook al kun je zelf niet helpen met hand- en spandiensten. Je kunt toch een klankbord zijn voor je familielid of naaste. Onderschat niet hoe waardevol dat is voor de ander.”

De lockdown in het verpleeghuis was natuurlijk voor iedereen enorm impactvol. De zorgorganisatie trekt zich terug en de mantelzorger stond letterlijk buiten. 

• “Voor professionals is het heel belangrijk om te beseffen dat kanalen als facebook, whatsapp of een clientenportaal heel belangrijk zijn voor de familie om het gevoel van betrokkenheid te houden. Zien dat het goed gaat. Dat iemand momenten heeft van geluk. Dat maakt echt de dag van een naaste. Ook is het belangrijk om dit contact interactief te houden. Dat mensen vragen kunnen stellen en ook antwoord krijgen. Ideeën oplossingen kunnen aanreiken. Wat overigens ook mooi was, was dat het contact tussen families onderling ook werd versterkt doordat je elkaars situaties ziet en leest. Zo’n vorm van lotgenotencontact was voor sommigen erg prettig.”

Alzheimer Nederland heeft natuurlijk de DementieLijn voor een luisterend oor. Voor oudere migranten is er de oudereninfolijn 030 – 3400 600, waar je desgewenst te woord gestaan wordt door een vrijwilliger met een Caribische, Chinese, Italiaanse, Kaapverdische, Marokkaanse, Molukse, Spaanse, Surinaamse of Turkse achtergrond. De oudereninfolijn is een initiatief van ouderenorganisaties KBO-PCOB & NOOM

> Voor communiceren met familie
> Voor communiceren met zorgverleners
> Voor online communicatie met je naaste met dementie 

> Lees meer over het onderzoek van Carolien Smits
> Pharos programma voor gezondheid van kwetsbare ouderen
> Training ‘Zorgen doe je samen’ – communicatie met migranten met dementie en hun mantelzorgers

Dit interview werd mogelijk gemaakt voor een subsidie van ZonMw voor het ‘POLAR’ project. [POLAR, 10430 03201 0004] POLAR is een onderzoeksproject met als een van de doelstellingen om mensen met dementie weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de coronamaatregelen door het ontwikkelen van toepasbare informatie.

De resultaten besproken in dit interview zijn afkomstig van het project sociale impact van covid-19 op kwetsbare groepen [10150062010007]. Dit project werd mogelijk gemaakt door de subside van ZonMw.