Zijn mensen met dementie gevoeliger voor pijn?
We weten dat mensen naarmate ze ouder worden, gevoeliger worden voor pijn. Maar hoe zit dat eigenlijk bij mensen met dementie? Dr Steffie Bunk onderzocht of mensen met dementie nog gevoeliger zijn voor pijn. Dat is lastig te onderzoeken want mensen met dementie hebben soms moeite om aan te geven dat ze pijn hebben. Alleen vragen hoeveel pijn iets doet, is dan niet genoeg. Samen met haar collega’s heeft ze een slimme manier gebruikt om de pijnervaring bij deze mensen toch te meten.
‘In ons onderzoek vroegen we niet alleen hoeveel pijn een pijnprikkel deed, maar analyseerden we ook de gezichtsuitdrukking van de gemaakte video-opname’, legt Bunk uit. ‘Het is bekend dat de mate van pijn terug te zien is in de gezichtsuitdrukking. De drie belangrijkste kenmerken hiervoor zijn fronzen, de ogen vernauwen en de mond omhoog trekken.’
Mensen met dementie gevoeliger voor pijn
In het onderzoek vergeleken ze de pijnervaring van een pijnprikkel bij mensen met dementie met de ervaring van gezonde ouderen. ‘Op de vraag hoeveel pijn de prikkel deed, gaven mensen met dementie en gezonde controles hetzelfde antwoord. We vonden wel een verschil in de gezichtsuitdrukking. We zagen dat mensen met dementie sterkere kenmerken van pijn lieten zien in hun gezicht.’ Dit resultaat geeft het belang van het onderzoek goed weer. ‘Mensen met dementie ervaren dus meer pijn, maar kunnen dit niet altijd aangeven als je het vraagt.’
Relatie tussen pijnverschil en hersenengebied
Bunk ging verder onderzoeken of ze het verschil in pijnervaring kon verklaren, daarvoor maakte ze hersenscans van alle deelnemers. En ook daar vond ze een verschil. ‘Bij mensen met dementie die moeite hadden om pijn aan te geven zagen we veranderingen in het brein. Met name het voorste deel van het brein was aangetast, de prefrontale cortex. Dit is voor het eerst dat we een relatie vonden tussen de gevoeligheid in pijnervaring en een aangetast hersengebied.’
Hoe herken je pijn bij je naaste met dementie?
De belangrijkste boodschap van het onderzoek is dat mensen met dementie gevoeliger zijn voor pijn, maar moeite kunnen hebben om het aan te geven. ‘Wees hier bewust van en let op de gezichtsuitdrukking van iemand met dementie. Vragen of iets pijn doet blijft de eerste stap, maar je kunt zelf ook op verandering in gezichtsuitdrukking letten.’
In vervolgonderzoek gebruiken haar collega’s 15 signalen die pijn kunnen aangeven bij mensen in verzorgingshuizen. Dit wordt ook wel Pain Assesment in Impaired Cognition (PAIC15) genoemd. Er is een e-learning over PAIC15 met video’s ontwikkeld voor zorgverleners, maar ook als naaste kun je hier gebruik van maken. Lees meer over het herkennen van pijn als je naaste moeite heeft om het zelf aan te geven op dementie.nl.