Diepe kernen in de hersenen zijn gerelateerd aan dementierisico
Auteurs: Isabelle van der Velpen en Meike Vernooij
Recent publiceerde Alzheimer’s & Dementia een artikel van onderzoeker Isabelle van der Velpen, in samenwerking met onder andere prof. dr. Meike Vernooij en prof. dr. Arfan Ikram, die betrokken zijn bij het ABOARD project. De onderzoekers proberen betere modellen te ontwikkelen om het ontstaan van dementie zo goed en zo vroeg mogelijk te voorspellen. Dit doen zij onder andere door gebruik te maken van informatie uit hersenscans die eerder nog niet gebruikt werd, zoals de vormmaten die Isabelle in het artikel heeft onderzocht.
Dementierisico onder de hersenschors
Er is veel bekend over veranderingen in de hersenen van mensen met dementie voordat zij klachten krijgen. Deze kennis gaat vooral over de buitenste schors van de hersenen, maar we weten minder over wat er gebeurt met de diepe hersenkernen. Deze kernen zijn belangrijk voor het regelen van emotie en motivatie. We onderzochten de structuur van diepe hersenkernen bij een grote groep gezonde deelnemers aan het onderzoek, en volgden hen 12 jaar om te monitoren welk van deze mensen dementie ontwikkelden. Zo vonden we dat mensen met een gemiddeld kleinere amygdala of thalamus (beide diepe hersenkernen) een hoger risico liepen op dementie.
Nieuwe aanknopingspunten voor ontstaan van dementie en symptomen van emotie en gedrag
Dat meting van diepe hersenkernen zoals de amygdala en thalamus al jaren voorafgaand aan een dementiediagnose informatie bevat over het dementierisico was nog niet eerder onderzocht. Deze resultaten helpen ons beter begrijpen hoe dementie ontstaat en welke hersenstructuren mogelijk bijdragen aan veranderingen in gedrag en emoties van mensen met dementie.
Volume en vorm van diepe hersenkernen
We gebruikten gegevens van het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO), waaraan sinds 1990 al bijna 18.000 Rotterdammers meedoen. Meer dan 5500 deelnemers hebben een MRI-scan van de hersenen gehad. Met de MRI-beelden konden we naast het volume van de diepe hersenkernen ook de vorm van de kernen berekenen.
Financiering
Dit onderzoek/deze publicatie maakt onderdeel uit van het ABOARD project. ABOARD is een publiek-private samenwerking die financiering ontvangt van ZonMW Nationaal Dementieprogramma (#73305095007) en Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health (PPS-toeslag; #LSHM20106). Meer dan 30 partners dragen in kind en/of in cash bij.
ABOARD is het eerste onderzoeksproject dat van start gaat als onderdeel van de Nationale Dementiestrategie 2021-2030 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het geeft tevens invulling aan een belangrijk deel van Missie IV: In 2030 is de kwaliteit van leven van mensen met dementie met 25% toegenomen. Missie IV is een van de vijf missies opgesteld voor het maatschappelijk thema gezondheid en zorg en staat beschreven in de Kennis- en Innovatieagenda 2020-2023 van Health~Holland. Dit onderzoek werd voor een deel mogelijk gemaakt door het JPND-project Social Health And Reserve in the Dementia patient journey (SHARED) en via ZonMW (#733051082 en #733050831) binnen een project naar sociale factoren in cognitieve achteruitgang en dementia.
Co-auteurs
Vanja Vlasov, MSc, University of Luxembourg
Dr. Tavia Evans, Erasmus MC
Prof. dr. Kamran Ikram, Erasmus MC
Dr. Boris Gutman, Illinois Institute of Technology
Dr. Gennady Roshchupkin , Erasmus MC
Dr. Hieab Adams, Erasmus MC en Universidad Adolfo Ibáñez
Prof. dr. Meike Vernooij, Erasmus MC
Prof. dr. Arfan Ikram, Erasmus MC