Nieuw onderzoek: kunnen we alzheimer stoppen voor het start?

Natuurlijk is alzheimer stoppen nu nog toekomstmuziek. Er zijn geen medicijnen om de ziekteprocessen te stoppen of zelfs maar te remmen. Maar de ontwikkelingen binnen medicijnonderzoek gaan snel. En als die medicijnen er zijn, moeten we mensen gaan behandelen. Nu zien we echter dat het grootste gedeelte van de mensen de diagnose ‘ziekte van Alzheimer’ krijgen nadat ze dementie kregen door deze ziekte. Dat moet veel eerder vindt prof. dr. Wiesje van der Flier, initiatiefnemer van ABOARD en wetenschappelijk directeur Alzheimercentrum Amsterdam.

Wiesje: ‘Samen met meer dan 30 partners willen we Nederland voorbereiden op een toekomst waarin de ziekte van Alzheimer op maat kan worden behandeld. Met onderzoekers in heel Nederland proberen we doorbraken te bewerkstelligen. We kijken in een ‘werkpakket’ bijvoorbeeld hoe de diagnose heel precies en tijdig te stellen is. Andere onderzoekers werken aan predictie. Hoeveel kans heeft iemand op dementie en hoe lang duurt dat dan? Daarbij richten we ons op wat patiënten zélf belangrijk vinden: wat willen ze graag weten over het verloop van hun ziekte?

In het werkpakket preventie kijken we hoe in geheugenpoli’s veranderingen in leefstijl vorm kunnen geven. We onderzoeken ook hoe we ons zorgsysteem klaarmaken voor het moment dat er medicijnen zijn. In het vierde werkpakket draait het om het betrekken van mensen met een risico op alzheimer en hun families bij de aanpak van de ziekte. De persoon om wie het gaat, staat nadrukkelijk aan het roer bij het vormgeven van deze patiënt-geregisseerde zorg.’

Alzheimer Nederland maakt ook onderdeel uit van het consortium. Marco Blom, Adjunct-directeur van Alzheimer Nederland: ‘Samen met zorgorganisatie Vilans pakken wij de communicatie en implementatie op. Naast communiceren over alles wat ABOARD oplevert, richten we ons op de ontwikkeling van digitale patiëntondersteuning bij de diagnose, voorspelling en preventie. Bijvoorbeeld via een app of online platform.’

Hij vervolgt: ‘Dit project staat voor een belangrijke ontwikkeling in de zorg voor mensen met alzheimer. Het idee van persoonlijk toegesneden zorg is helemaal van nu. Het helpt dat we er vanaf het begin bij betrokken zijn. We willen het veld nieuwsgierig maken en goed informeren over relevante ontwikkelingen door erover te communiceren.’

Wiesje: ‘Op dit moment ligt de focus op alzheimer. Een aantal van de instrumenten en toepassingen die we ontwikkelen, zijn ook nuttig voor andere vormen met dementie. Uiteindelijk lopen we allemaal het risico deze ziekte te krijgen of te zorgen voor een naaste die het heeft. Ik wil alzheimer verbinden met hoop, bemoediging en kracht. Men is vooral bang voor de ziekte. Je kunt er wat aan doen, dat wil ik uitdragen. De mogelijkheden zijn nu nog beperkt, maar kennis helpt je een stuk verder. ABOARD is een prachtige eerste stap. Over vijf jaar zal er veel verbeterd zijn, maar dan zijn we niet klaar. Het signaal is wel: we gaan er echt wat aan doen.’

Wiesje: ‘Ik durf te voorspellen dat dan de eerste vormen van medicatie beschikbaar zijn. De Amerikaanse medicijnautoriteit FDA heeft recent al het alzheimermedicijn Aducanumab toegelaten tot de markt. Dat is een belangrijke mijlpaal. De FDA heeft dit medicijn toegelaten via een versnelde procedure. Dat gebeurt alleen voor hele ernstige ziektes, waar tot op heden nog geen enkel medicijn voor is. Alzheimer is dus erkend en herkend als ernstige ziekte. Eindelijk. We moeten nog zien wat dit specifieke medicijn doet, voor wie het werkt, of het inderdaad een positief effect heeft op het ziektebeloop. Maar dit is pas het begin. Er zullen andere en betere medicijnen volgen. In mijn ogen is het grootste belang de hoop in het veld: het is mogelijk!’

• Dit artikel is een samenvatting van het interview met Wiesje van der Flier en Marco Blom in het ALZ… magazine van Alzheimer Nederland. Het hele interview lezen? Vraag dan hier een proefnummer ALZ... magazine aan. 
• *ABOARD staat voor A Personalized Medicine Approach for Alzheimer’s Disease. Bekijk de animatievideo over ABOARD als je meer wilt weten over het ABOARD-project. 
• Heb je interesse in deelname aan hersenonderzoek? Schrijf je in via www.hersenonderzoek.nl.