Daphne Naessens heeft de Proefschriftprijs in 2022 gewonnen. In deze samenvatting legt ze haar onderzoek op een begrijpelijke manier uit. Lees hier meer over de Proefschriftprijs.
Samenvatting winnaar Proefschriftprijs: Daphne Naessens
Veel mensen denken bij de hersenen aan een ingewikkeld orgaan met heel veel hersencellen. Niet veel mensen zullen denken aan de grote hoeveelheid hersenvocht waaruit de hersenen ook bestaan. Een belangrijke functie van dit hersenvocht is het afvoeren van (slechte) stoffen uit de hersenen. Het hersenvocht houdt daarmee de hersenen schoon en kan worden vergeleken met de afvoer in een gootsteen. Wanneer de afvoer van de stoffen via dit systeem niet goed werkt, zullen ze achterblijven en zich opstapelen in de hersenen. Deze ophopingen kunnen ervoor zorgen dat de hersencellen niet meer goed kunnen werken en uiteindelijk zelfs dood kunnen gaan.
De ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie ontstaan vaak door een combinatie van verschillende ziekten. De meest voorkomende combinatie is de ziekte van Alzheimer met problemen aan de bloedvaten. We weten dat een te hoge bloeddruk slecht is voor de bloedvaten en dat dit ook problemen kan geven in de hersenen, maar het is nog onduidelijk hoe dit precies samenhangt met dementie en de ziekte van Alzheimer. Dit is belangrijk om te weten, omdat een hoge bloeddruk goed behandeld kan worden en zo het risico op deze hersenziekten kan verkleinen.
Onderzoek laat zien dat in de ziekte van Alzheimer een bepaald stofje zich ophoopt in de hersenen. Mogelijk wordt dit stofje niet goed afgevoerd door het hersenvocht en blijft daardoor in de hersenen achter. Hoe de precieze afvoerroute van dit stofje en andere slechte stoffen loopt weten we ook nog niet goed. Daarnaast is het ook onbekend in hoeverre een hoge bloeddruk hier een rol in speelt. In mijn proefschrift hebben we daarom geprobeerd deze vragen te beantwoorden.
Hoe worden slechte stoffen afgevoerd?
We hebben verschillende gekleurde stofjes in de hersenen van muizen ingespoten en gekeken waar deze stofjes terechtkomen. We zagen dat deze stofjes via het hersenvocht werden afgevoerd naar de ruggengraat en de neus. Van daaruit werden de stofjes verder afgevoerd naar de rest van het lichaam.
Wat doet een hoge bloeddruk met de hersenen?
In een speciale soort ratten hebben we onderzocht wat de gevolgen van een hoge bloeddruk zijn op de hersenen. We zagen dat deze ratten meer hersenvocht en kleinere hersenen hebben, en dat de bloedvaten minder goed werken. Daarnaast werden gekleurde stofjes die in de hersenen werden ingespoten slechter afgevoerd. Deze resultaten geven aan dat een hoge bloeddruk inderdaad schadelijke effecten heeft op de hersenen.
Kunnen bloeddrukverlagers de hersenschade voorkomen?
In een volgende rattenstudie hebben we daarom gekeken of het verlagen van de bloeddruk deze schadelijke effecten kon voorkomen. We zagen dat de bloedvaten van ratten die behandeld werden met de bloeddrukverlagers beter werkten dan die van onbehandelde ratten, maar er leek geen positieve invloed op de hersenen te zijn.
Mijn proefschrift laat zien dat een hoge bloeddruk schade veroorzaakt aan de bloedvaten en de hersenen van ratten, en dat bloeddrukverlagers de schadelijke effecten aan de bloedvaten voor een deel kunnen voorkomen. Daarnaast hebben we de belangrijkste afvoerroutes van stoffen uit de hersenen onderzocht.