Alzheimermedicijn donanemab toegelaten in Europa

Het medicijn donanemab ruimt schadelijke eiwitten in het brein op. Zo kan het de ziekte van Alzheimer bij een deel van de mensen vertragen.  Mensen met alzheimer die donanemab krijgen, gaan minder hard achteruit op geheugentesten. Het middel wordt via een infuus toegediend. De effecten zijn vergelijkbaar met Lecanemab. Hoewel het effect van donanemab bescheiden is, besloot de Europese Medicijn Autoriteit (EMA) het medicijn toe te laten. De EMA oordeelde dat het medicijn veilig genoeg is voor een kleine groep mensen. En dat het effect voldoende is.

Alzheimer Nederland vertrouwt op het besluit van de EMA, die zeer zorgvuldig en onafhankelijk handelt. Patricia Kerckhoff, directievoorzitter Alzheimer Nederland: ‘We zijn blij met de toelating van het medicijn, maar tegelijk moeten we voorzichtig zijn. Het medicijn zal maar voor een kleine groep mensen de ziekte een beetje kunnen vertragen.’ 

De EMA keurde het medicijn eerder af. Omdat de effecten van het medicijn niet zouden opwegen tegen de risico’s. Na een nieuwe beoordelingsronde komt de EMA terug op dat eerdere besluit. De EMA maakte tijdens deze nieuwe beoordelingsronde gebruik van nieuwe kennis. Ze namen nu ook de ervaringen van mensen met alzheimer die het middel gebruikten en zorgprofessionals mee. Daarnaast werd er gekeken naar de effecten en risico's bij een lagere dosering en werden er strenge maatregelen toegepast om de kans op bijwerkingen te beperken. Met die nieuwe kennis besloot de EMA het medicijn dus toch goed te keuren.

Donanemab kan de achteruitgang op cognitieve testen vertragen. Toch zijn Nederlandse experts voorzichtig. In onderzoeken ging niet iedereen minder hard achteruit op deze testen. Daarnaast zijn de effecten klein. 

Maar een kleine groep mensen komt in aanmerking om het medicijn te gebruiken. Voor mensen met een vergevorderd stadium of die naast alzheimer met andere ziekten te maken hebben, kan het middel te gevaarlijk zijn om te gebruiken. Ook moet iemand voldoende alzheimereiwitten hebben, anders werkt het medicijn niet. 

Mensen met een genetische aanleg voor de ziekte van Alzheimer kunnen het middel ook niet gebruiken. Zij hebben een te groot risico op ernstige bijwerkingen zoals zwellingen in het brein of hersenbloedingen. Deze bijwerkingen kunnen ook optreden bij mensen zonder genetisch risico. De kans op bijwerking lijkt zelfs iets groter dan bij het middel Lecanemab. 

Dat donanemab is toegelaten op de Europese markt betekent niet dat het medicijn ook meteen beschikbaar is. Er is nog een aantal stappen die eerst moet gebeuren. Het Zorginstituut moet bijvoorbeeld nog beslissen of het medicijn vergoed wordt, en voor wie. Zij overleggen met artsen en andere professionals. Het kan nog wel even duren voordat het middel echt beschikbaar is. ‘Alzheimer Nederland roept alle betrokkenen op om hier snel mee aan te slag te gaan’, zegt Kerckhoff. ‘Zo laten we mensen met alzheimer en hun naasten niet onnodig lang in onzekerheid zitten.’

Donanemab en Lecanemab maken deel uit van een positieve ontwikkeling in alzheimeronderzoek. Onderzoekers kunnen met deze medicijnen voor het eerst het ziekteproces beïnvloeden. Dat is hoopvol. Wetenschappelijk gezien is dat een doorbraak. 

Om meer mensen met dementie te kunnen helpen, blijft er meer onderzoek nodig. Kerckhoff: ‘Deze medicijnen komen te laat voor mensen met een later stadium van de ziekte. Daarnaast kan het medicijn alleen een kleine groep mensen een beetje helpen. Uiteindelijk moeten er betere medicijnen komen die meer kunnen betekenen voor meer mensen.’ Ook omdat de effecten beperkt zijn en de kans op bijwerkingen groot. Er blijft dus meer onderzoek nodig. ‘Dit is nog niet dé oplossing voor dementie, maar wel weer een belangrijke stap vooruit’, zegt Kerckhoff.

Donanemab is niet het eerste medicijn dat toegelaten is op de Europese markt. Eind 2024 registreerde de EMA Lecanemab al voor toelating. Ook Lecanemab is nog niet beschikbaar. Het Zorginstituut is nu aan het bepalen of het medicijn vergoed wordt en voor wie.

Alzheimer Nederland krijgt veel vragen over deze nieuwe alzheimermedicijnen. Op deze pagina geven we daar antwoord op.